पार्वतीबाई पेशवे – पेशवेकालीन इतिहासातली विस्मरणात गेलेली शूर स्त्री
एक स्त्री… जिला प्रेम लाभलं, पण त्याग आणि दुःखही पदरात पडलं; ती म्हणजे पार्वतीबाई पेशवे.
इतिहास फक्त राजांच्या पराक्रमांची कथा नाही; तो असतो त्या काळातील सामान्य-असामान्य व्यक्तींचा आरसा. आणि त्यातही, इतिहासाच्या सावलीत राहिलेल्या स्त्रियांची कथा मांडणं हे काळाचं ऋण फेडणं आहे. अशाच एका तेजस्वी, निष्ठावान आणि दुर्दैवी स्त्रीचं चरित्र म्हणजे "पार्वतीबाई पेशवे". हे पुस्तक तुम्हाला पेशवाईच्या राजकारणामधून, युद्धामधून, आणि वैयक्तिक नात्यांमधून एका स्त्रीचा आत्मसन्मान, प्रेम आणि निष्ठा अनुभवायला लावणारं आहे.
पार्वतीबाई – एक परिचय
पार्वतीबाई या पेशवा सदाशिवराव भाऊंच्या पत्नी. त्या काळी शानीवारवाडा हे फक्त राजकीय केंद्र नव्हतं, तर ते एक सामाजिक-राजकीय नाट्यगृह होतं, जिथे प्रत्येक व्यक्तीची भूमिका महत्वाची होती. पार्वतीबाई त्या नाट्यात एक शांत पण ठाम पात्र होत्या.
त्यांचं आणि सदाशिवराव भाऊंचं नातं प्रेमावर आधारित होतं – एकमेकांबद्दल असणारी नितांत श्रद्धा, आत्मीयता आणि समर्पण. पण इतिहासाने या नात्याला फार काळ साथ दिली नाही. १७६१ मधील पानिपत युद्धात सदाशिवराव भाऊ शहीद झाले आणि त्या क्षणाने पार्वतीबाईंच्या जीवनाची दिशा कायमची बदलून टाकली.
या पुस्तकाचं खास वैशिष्ट्य काय आहे?
"पार्वतीबाई पेशवे" हे पुस्तक म्हणजे केवळ एक ऐतिहासिक चरित्र नाही, तर ते आहे एका स्त्रीच्या दृष्टिकोनातून इतिहासाकडे पाहण्याचा प्रयत्न. इथे इतिहास हा कोरड्या तारखांमध्ये मांडलेला नाही; तो आहे भावनांच्या लाटांवर वाहणारा अनुभव.
पार्वतीबाईंचं आयुष्य – आदर्श आणि प्रेरणा
पार्वतीबाईंचं संपूर्ण आयुष्य हे आजच्या स्त्रियांसाठीही प्रेरणादायी आहे. प्रेमात नितांत समर्पण असलं, तरी वैयक्तिक स्वाभिमानाला तडा न जाऊ देता त्यांनी आयुष्य जगलं. त्या काळी स्त्रीचं स्थान पुरुषाच्या सावलीतच मानलं जात होतं, पण पार्वतीबाईंनी आपली स्वतःची ओळख निर्माण केली.
त्यांनी राजकीय हस्तक्षेप टाळत, दुःख गिळून, आणि शांतपणे कुटुंब सांभाळत एक गूढ पण सशक्त जीवन जगलं. त्यांचं मौन हेच त्यांच्या व्यक्तिमत्त्वाचं सर्वात मोठं अस्त्र होतं.
हे पुस्तक का वाचावं?
1. इतिहासाचं मानवीकरण: हे पुस्तक पेशवेकाल केवळ तारखांमधून सांगत नाही; ते भावना, नातेसंबंध आणि मनोव्यथा यांच्यामधून मांडतं.
2. स्त्री दृष्टिकोनातून इतिहास: पार्वतीबाईंसारख्या स्त्रिया इतिहासाच्या कडेला राहिल्या, त्यांचं केंद्रस्थानीकरण हेच या पुस्तकाचं मोठं योगदान आहे.
3. सांस्कृतिक जाणीव जागवणारी कथा: मराठा साम्राज्याची ओळख केवळ युद्धांनी नव्हे, तर त्या काळातल्या स्त्रियांनीही घडवली, हे जाणवून देणारं लेखन.
4. अभ्यासक आणि सामान्य वाचकांसाठी उपयुक्त: इतिहासावर संशोधन करणाऱ्यांसाठी संदर्भग्रंथासारखं, आणि भावनाशील कादंबरी वाचकांसाठी आत्मिक अनुभव देणारं.
